Буюк шахслар. Ўзбекистонда ҳукмронлик қилган сулолалар ва ҳукмдорлар
Узоқ тарих силсиласидаги улуғ инсонларнинг ўтмишда тутган ўрни ва эгаллаган мавқеи ҳақида фикр юритиш ҳамма замонларда ҳам мураккаб кечган. Зеро, инсоният тарихида жамиятни ўз қўли остида бошқариб, ҳаётнинг яна бошқа соҳаларида фаолият кўрсатиб ўчмас из қолдирган тарихий шахслар ҳақида атрофлича сўз юритиш чуқур илмий мушоҳада ва салоҳиятни, кенг ва теран тафаккур егаси бўлишни, шу билан бирга холисликни талаб этади. Қуйида мамлакатимиз заминида ҳукмронлик қилган барча сулолалар ва ҳукмдорлар ҳақида танишишингиз мумкин.

Qadimgi Xorazm davlati
(qadimgi davrdan XIII asr o‘rtalarigacha)
(siyovushiylar, afrig‘iylar, ma’muniylar, oltintoshular, anushteginiylar)

Qadimgi xorazmshohlar (siyovushiylar)
• Kayxusrav (taxminan mil. avv. 1200-1140)
• Saksafar (taxminan mil. avv. 519-517)
• Farasman (taxminan mil. avv. 329-320)
• Xusrav (taxminan mil. avv. 320)

Afrig‘iylar (IV-X asrlar)
• Afrig‘ (IV asr boshi)
• Abu Abdulloh Muhammad (?-995-yil, sulolaning so‘ngi vakili)

Ma’muniylar sulolasi (995-1017)
• Ma’mun ibn Muhammad (995-997)
• Ali ibn Ma’mun (997-999)
• Ma’mun ibn Ma’mun (999-1017)

Oltintoshlar sulolasi (1017-1041)
• Oltintosh (1017-1032)
• Said ibn Ma’sud (1032 -?)
• Ismoil Xandon (?- 1041)

Qadimgi Baqtriya davlati (O‘rta Osiyo)

Ahamoniylar sulolasi (mil. avv. 530-329)
• Smerdis (mil. avv. 530-522)
• Dadarshish (mil. avv. 522-486)
• Ariamen (mil. avv. 486-480)
• Masist (mil. avv. 480-465)
• Artabon (mil. avv. 465-423)
• Bess (mil. avv. 335-329)

Yunon-makedonlar
• Aleksandr Makedonskiy (mil. avv. 329-323)

Salavkiylar hukmronligi (mil. avv. 312-250)
• Antiox I (mil. avv. 293-260)

Yunonlar sulolasi (mil. avv. 250-130)
• Diodot I (mil. avv. 250-238)
• Diodot II (mil. avv. 238-212)
• Evtidem (mil. avv. 212-199)
• Demetriy (mil. avv. 199-167)
• Evkratit (mil.avv. 167-155)
• Geleokl (mil. avv. 155-130)

Kushonlar (I-III asrlar)
• Kudzula Kadfiz (15-51)
• Vima Kadfiz (51-78)
• Kanishka (78 -123)
• Vasishka (123-127)
• Xuvishka (127-159)
• Vasudeva I (159-193)
• Kanishka III (193-222)
• Vasudeva II (222-244)


Xiyoniylar (tahminan 470-590)
(Sirdaryo bo‘ylaridan Amudaryo havzasigacha bo‘lgan hudud)
• Grumbat …

Kidariylar (420-456)
(Amudaryo havzasi va janubi-g‘arbiy Sug‘d)
• Kidar …

Eftaliylar (V asrning 2-yarmi – VI asrning 60-yillari)
• Vaxshunvar …

Ashinaliylar (Turk xoqonligi) (VI asr o‘rtalari – 657)
• Istemi (553-576)
• Qora Churin (576-609)
• Taman (609-611)
• Sheguyxon (611-618)
• To‘nyobg‘uxon (618-630)
• Sibirxon (630-631)
• Irbis
• Bo‘lunyobg‘uxon (631)
• To‘ng Alp Duluxon (631-634)
• To‘ngshad-Ishbara To‘lisshad (634-639)
• Elqutluqshad Irbisxon (639-640)
• Bahodur-Irbisyobg‘uxon (640-641)
• Irbis Sheguyxon (641-651)
• Ishbaraxon (651-657)

Somoniylar (875-999)
• Nuh ibn Asad (819-842)
• Ahmad ibn Asad (842-864)
• Nasr I ibn Ahmad (865-892)
• Ismoil ibn Ahmad (874-907)
• Ahmad ibn Ismoil (907-914)
• Nasr II ibn Ahmad (914-943)
• Nuh I ibn Nasr (943-954)
• Abdumalik ibn Nuh (954-961)
• Mansur I ibn Nuh (961-976)
• Nuh II ibn Mansur (976-997)
• Mansur II ibn Nuh (997-999)
• Abdulmalik II ibn Nuh (999-1000)
• Ismoil ibn Nuh (1000-1005)

Qoraxoniylar (927-1212)
Yirik vakillari:
• Abdulkarim Sotuq Bug‘roxon (859-955)
• Muso ibn Abdulkarim (955-970)
• Hasan ibn Sulaymon (977-992)
• Ahmad ibn Ali Arslonxon (998-1017; hokimiyat amalda ukasi Nasr ibn Ali qo‘lida bo‘lgan)
• Mansur ibn Ali (1017-26)
• Ibrohim ibn Nasr Tamg‘achxon (1040-70)
• Arslonxon Muhammad ibn Sulaymon (1102-30)
• Usmon ibn Ibrohim (?-1212)

Anushteginiylar, xorazmshohlar (1097-1231)
• Qutbiddin Muhammad (1097-1128)
• Otsiz (1128-1156)
• El Arslon (1156-1172)
• Sultonshoh Mahmud (1172)
• Takash (1172-1200)
• Muhammad (1200-1220)
• Jaloliddin (1220-1231)

Temuriylar (1370-1500)
• Amir Temur (1370-1405)
• Xalil Sulton (1405-09)
• Ulug‘bek (1409-49)
• Abdullatif (1449-50)
• Abdullo Mirzo (1450-51)
• Abu Said ibn Sulton Muhammad (1451-69)
• Sulton Ahmad Mirzo (1469-94)
• Sulton Mahmud Mirzo (1494-98)
• Sulton Ali Mirzo (1498-1500)

Shayboniylar (1500-1601)
• Shayboniyxon (1500-1510)
• Ko‘chkunchixon (1510-1530)
• Abu Saidxon (1530-1533)
• Ubaydullaxon(1533-1539)
• Abdullaxon I (1539-1540)
• Abdulazizxon; Buxoroda (1540-1550)
• Abdulatif; Samarqandda (1540-1551)
• Navro‘z Ahmadxon – Baroqxon (1551-1556)
• Pirmuhammadxon (1556-1583)
• Abdullaxon II (1583-1598)
• Abdulmo‘minxon (1598-1599)
• Pirmuhammadxon II (1599-1601)

Ashtarxoniylar (1601-1756)
• Boqimuhammadxon (1601-1605)
• Valimuhammadxon (1605-1611)
• Imomqulixon (1611-1642)
• Nadrmuhammadxon (1642-1645)
• Abdulazizxon (1645-1681)
• Subhonqulixon (1681-1702)
• Ubaydullaxon II (1702-1711)
• Abulfayzxon (1711-1747)
• Abdulmo’minxon (1747-1751)
• Ubaydulloxon III (1751-1754)
• Sherg’ozi (1754-1756)

Buxoro amirligi (mang‘itlar sulolasi) (1756-1920)
• Muhammad Rahim (1756-1758)
• Doniyolbiy otaliq (1758-1785)
• Shohmurod (1785-1800)
• Haydar (1800-1826)
• Nasrulloxon (1826-1860)
• Muzaffar (1860-1885)
• Abdulahad (1885-1910)
• Olimxon (1910-1920)

Xiva xonligida shayboniylari sulolasi (1511-1570)
• Elbarsxon (1511-1516)
• Sulton Hojixon (1516)
• Husaynqulixon (1516)
• So‘fiyonxon (1516-1522)
• Bujaqaxon (1522-1526)
• Avaneshxon (1526-1538)
• Alixon (1538-1547)
• Aqatoyxon (1547-1556)
• Yunusxon (1556-1557)
• Do‘stxon (1557-1558)
• Hoji Muhammadxon (1559-1602)
• Arab Muhammadxon (1602-1621)
• Habash sulton va Elbars sulton (1621-1623)
• Asfandiyorxon (1623-1643)
• Abulg‘ozixon (1644-1663)
• Anushaxon (1663-1687)
• Xudoydodxon (1687-1688)
• O‘zbekxon-Arnakxon (1688-1690)
• Jo‘ji Sulton (1694-1697)
• Valixon (1697-1699)
• Shohniyozxon (1699-1690)
• Shohbaxtxon (1702-1703)
• Sayid Alixon (1703-1705)
• Musaxon (1705-1706)
• Yodgorxon (1706-1713)
• Sherg‘ozixon (1714-1728)
• Elbarsxon (1728-1739)
• Tohirxon (1739-1740)
• Abulxayrxon (7-8 kun)
• Nuralixon (1740-1742)
• Abulg‘ozixon II (1742-1746)
• G‘oyibxon (1746-56)
• Qoraboyxon (1756-1757)
• Temurg‘ozixon (1757-1764)
• Xudoydodxon (1764-1765)
• Shohg‘ozixon (1766-1767)
• Abulg‘ozixon III (6 oy)
• Nuralixon (1768)
• Jahongirxon (bir yil)
• Bulakayxon (1770)

Xiva xonligida qo‘ng‘irotlari sulolasi (1770-1920)
• Muhammad Amin inoq (1770-1790)
• Avaz Muhammad inoq (1790-1804)
• Eltuzarxon (1804-06)
• Muhammad Rahimxon (1806-1825)
• Olloqulixon (1825-1842)
• Rahimqulixon (1842-1845)
• Muhammad Aminxon (1845-1855)
• Abdullaxon (1855-1856)
• Qutlug’murodxon (1856)
• Said Muhammadxon (1856-1864)
• Muhammad Rahimxon II (1864-1910)
• Asfandiyorxon (1910-1918)
• Said Abdullaxon (1918-1920)

Qo‘qon xonligida minglar sulolasi (1709-1863)
• Shohruxbiy (1709-1721)
• Abdurahimbiy (1721-1733)
• Abdulkarimbiy (1733-1750)
• Abdurahmonbiy (1750)
• Erdona (1751-1752; 1753-1762)
• Bobobek (1752-1753)
• Sulaymon (1762-1763)
• Norbo’ta (1763-1798)
• Olimxon (1798-1810)
• Umarxon (1810-1822)
• Muhammad Alixon (1822-1842)
• Sheralixon (1842-1844)
• Murodxon (1844)
• Xudoyorxon (1845-1858; 1862-1863; 1865-1875)
• Mallaxon (1858-1862)
• Sulton Sa’idxon (1863)

Turkiston general-gubernatorligi (1867-1917)
• K. P. fon Kaufman (1867-1881)
• G. A. Kolpakovskiy (1881-1882)
• M. G. Chernyayev (1882-1884)
• N. O. Rozenbax (1884-1888)
• A. B. Vrevskiy (1889-1898)
• S. M. Duxovskoy (1898-1901)
• N. A. Ivanov (1901-1904)
• P. N. Tevyashov (1904-1905)
• D. I. Subbotich (1905-1906)
• N. I. Grodekov (1906-1908)
• P. I. Mishchenko (1908-1909)
• A. B. Samsonov (1909-1913)
• Flug (1913-1915)
• Martson (1915-1916)
• A. N. Kuropatkin (1916-1917)

BXSR (Buxoro Xalq Sovet Respublikasi) (1920-1924)
• A.Muhitdinov (1920.09 – 1921.09) – Umumbuxoro inqilobiy qo‘mitasi raisi.
• F. Xo‘jayev (1920.09 – 1924.10) – BXSR xalq nozirlar raisi.
• U. Po‘latxo‘jayev (1921.09 – 1922.08) – BXSR MIK raisi.
• P. Xo‘jayev (1922.08-1924.11)- BXSR MIK raisi.
• M. Aminov – BXSR MIK raisi.

XXSR (Xorazm Xalq Sovet Respublikasi) (1920-1924)
• M. Sultonmurodov (1920.02 – 1920.03) – Xorazm inqilobiy qo‘mitasining raisi.
• P. Yusupov (1920.27.04 – 1921.06.03) – XXSR xalq nozirlar raisi.
• J. Qo‘chqorov (1921.03 – 1921.05) – Xorazm inqilobiy qo‘mitasining raisi.
• M. Olloberganov (1921.05 – 1921.09) – XXSR MIK raisi.
• O. Muhammadrahimov (1921.09 – 1921.11) – XXSR MIK raisi.

Rossiya Muvaqqat hukumati tarkibida Turkiston
• N. N. Shchepkin (1916. 07.04 – 1917. 01.11) – Rossiya Muvaqqat hukumatining Turkiston komitetining raisi.

Sovet Rossiyasi tarkibida Turkiston (1917-1918)
• F. I. Kolesov (1917-1918) – Turkiston HKS raisi.

TASSR (Turkiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi)
(1918-1924)
Turkiston ASSR Markaziy Ijroiya Komiteti (MIK) raislari
• P.A.Kobozev (1918-1919) – Turkiston MIK raisi.
• F. Solkin (1918. 30.04. ) – Turkiston MIK hamraisi.
• Votinsev (1918-1919.19.01) – Turkiston MIK raisi.
• Kozakov (1919.28.01 – 1920) – Turkiston MIK raisi.
• N. To‘raqulov (1919) – Turkiston MIK hamraisi.
• T. Risqulov (1920.01 – 1920.07) – Turkiston MIK raisi.
• Rahimboyev (1920-1922) – Turkiston MIK raisi.
• Xidiraliyev (1922-1924) – Turkiston MIK raisi.

O‘zSSR (O‘zbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi)
(1925-1991)
O‘zbekiston Kompartiyasi MKning 1-kotiblari:
• V. Ivanov (1925-1927)
• N. Gikalo (1929)
• A. Ikromov (1929-1937)
• U. Yusupov (1937-1950)
• A.Niyozov (1950-1955)
• N. Muhitdinov (1955-1957)
• S. Kamolov (1957-1959)
• Sh. Rashidov (1959-1983)
• I.Usmonxo‘jayev (1983-1988)
• R. Nishonov (1988-1989)
• I. Karimov (1989-1991)

O‘zbekiston Respublikasi
(1991-yil 1-sentabr).
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti:
• Islom Abdug‘aniyevich Karimov

КЎП ЎҚИЛГАНЛАР